Hà Nội, Ngày 14 tháng 10 năm 2021
TÂM THƯ GỬI THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ PHẠM MINH CHÍNH
Kính thưa Thủ tướng,
Chúng tôi, các liên minh, tổ chức ghi tên dưới đây đại diện hơn 200 nhà khoa học Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng sạch, bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng, chống biến đổi khí hậu khẩn thiết gửi tới Thủ tướng Tâm thư này để bày tỏ tâm huyết, sự lo ngại về việc thiếu rõ ràng, minh bạch, che đậy sự thật khoa học tại Tờ Trình số 6277-TTr/BCT kèm Dự thảo Quyết định để trình Thủ tướng phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2045 (QHĐ VIII).
Điều đầu tiên, xin nhấn mạnh rằng bản dự thảo QHĐ VIII vừa được trình lên Thủ tương gần như không có gì thay đổi so với các bản trước đây, thậm chí còn kém chất lượng hơn bản trình tháng 3/2021 vốn đã không được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại thời điểm đó. Dự thảo này đang trái ngược hoàn toàn với khẳng định của Thủ tướng tại diễn đàn “Tuần lễ Năng lượng Nga” ngày hôm qua “ tích cực giảm và hầu như không phát triển thêm nhà máy nhiệt điện than mới” và “nâng tỉ trọng năng lượng sạch đạt ít nhất 20% vào năm 2030 và 30% vào năm 2045.
Theo dự thảo mới đệ trình, Bộ Công thương sẽ tăng thêm khoảng 20.000 MW điện than mới, nâng công suất điện than từ khoảng 21.000 MW hiện nay lên 40.899 MW vào năm 2030 và tiếp tục tăng thêm khoảng 10.000 MW điện than nữa trong giai đoạn tới 2045. Với lộ trình này, năng lượng hóa thạch sẽ chiếm 68%-69% trong sản lượng điện quốc gia vào năm 2030[1], đưa Việt Nam trở thành 1 trong 6 quốc gia có kế hoạch phát triển điện than lớn nhất toàn cầu và tổng sản lượng điện sạch của quốc gia vào năm 2030 tbeo dự thảo mới chỉ đạt 13,5%. Thêm vào đó, hoàn toàn vắng thiếu hai trụ cột Tích trữ năng lượng và Hiệu quả năng lượng.
Bản quy hoạch này cũng đi ngược xu thế chuyển dịch năng lượng đng diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu.
Trước thềm Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP26), nhiều quốc gia đã và đang chuẩn bị đưa ra cam kết mạnh mẽ về hành động khí hậu; dừng xây dựng thêm các nhà máy điện than và đẩy nhanh, mở rộng quy mô phát triển năng lượng tái tạo. Đến thời điểm này, có thể khẳng định rằng 2/3 công suất điện than[2] dự kiến xây dựng mới ở Việt Nam sẽ không khả thi vì không thể tiếp cận được nguồn vốn và như vậy sẽ trở thành các dự án treo đồng thời sẽ đe dọa an ninh năng lượng quốc gia. Do vậy Bản quy hoạch này đang tạo ra những hệ lụy có hại cho chính ngành điện và đặt đất nước vào thế bất ổn tiềm tàng khi đặt cược an ninh năng lượng vào sự bập bềnh của giá nhiên liệu THAN VÀ KHÍ đang dao động và ngày càng đắt đỏ do nguồn cung bị thu hẹp. Những rủi ro và hệ lụy này đã được chúng tôi nêu rõ trong Thư kiến nghị gửi tới Thủ tướng trong 4 lần trước[3].
Như Thủ tướng đã biết, tai Diễn đàn Tuần Lễ Năng Lượng Nga vào tuần trước, ba trong số các quốc gia phụ thuộc lớn nhất vào nhiên liệu hóa thạch,gồm: Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất, đã cho biết họ có thể sẽ đạt mục tiêu phát thải bằng 0 vào trước 2060. Chúng tôi e ngại rằng, nếu dự thảo QHĐVIII hiện tại được phê duyệt, Việt Nam sẽ bị lẻ loi trong cộng đồng quốc tế đang trong quá trình chuyển dịch năng lượng một cách mạnh mẽ và tích cực theo khuyến nghị nêu trong báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế[4]. Như vậy, về mặt ngoại giao quốc tế sẽ rất bất lợi cho đoàn Việt nam tại diễn đàn COP26 năm nay, và trên trường quốc tế những năm sau này khi đòi hỏi an ninh sức khỏe toàn cầu được đặt ra cho mọi can thiệp chống biến đổi khí hậu được đẩy mạnh hơn bao giờ hết.
Mặt khác, chúng tôi nhận thấy bối cảnh quốc tế thời điểm này cũng cho thấy xuất hiện nhiều cơ hội thuận lợi cho Việt Nam để thực hiện chuyển đổi năng lượng theo hướng phát triển bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu mà vẫn đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Chẳng hạn, Tổng Bí thư – Chủ tịch nước Trung Quốc, Tập Cận Bình tuyên bố sẽ gia tăng hỗ trợ cho đầu tư phát triển các loại năng lượng phát thải thấp tại các nước đang phát triển, dừng xây dựng điện than mới ở nước ngoài. Các nhà tài trợ khác như EU, Hoa Kỳ, WB, UNDP..., nhất loạt cam kết nói không với đầu tư cho nhiệt điện than. Cộng đồng các nhà đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp và người dân cùng chính quyền địa phương cũng bày tỏ tiếp tục ủng hộ Thủ tướng dẫn dắt và tạo đột phá chuyển dịch năng lượng sạch thành công ở Việt Nam.
Kính mong Thủ tướng xem xét cẩn trọng để Quy hoạch điện VIII mang lại nguồn điện Xanh, Sạch như kỳ vọng
của tất cả chúng ta. Chúng tôi mong chờ quyết định sáng suốt của Thủ tướng và kính chúc Thủ tướng sẽ gặt hái được nhiều thành công tại Hội nghị COP26.
Trân trọng!
Các bên tham gia Tuyên bố:
STT Tên tổ chức/mạng lưới
Thông tin liên hệ
1
Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam (VSEA)
Văn phòng Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam (VSEA)
Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID)
Địa chỉ: Nhà C1X3, ngõ 6 Trần Hữu Dực, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội
Chị Nguyễn Thị Hằng – Điều phối VSEA Điện thoại: 098 4649 567
Email: nthang@greenidvietnam.org.vn
2
Liên minh Phòng chống Bệnh không lây nhiễm Việt Nam (NCDs-VN)
Cơ quan điều phối các liên minh, mạng lưới:
Trung Tâm Nghiên Cứu Và Đào Tạo Phát Triển Cộng Đồng (RTCCD)
Địa chỉ: Số 39, ngõ 255, Phố Vọng, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội
Chị Nguyễn Hồng Hạnh – Thư ký
Điện thoại: 0946261993
Email: hanh.nguyen@rtccd.org.vn
3
Liên minh Vận động Chính sách Y tế dựa vào bằng chính sách y tế (EBHPD)
4
Mạng lưới người bệnh và người chịu nguy cơ cao mắc bệnh không lây nhiễm (PLWNCDs-VN)
5
Nhóm Hợp tác Một Sức khỏe và Biến đổi Khí hậu (CSO-OHCCP)
6 Mạng Lưới Sông Ngòi Việt Nam (VRN)
Địa chỉ: Phòng 12A03, tòa nhà 24-T2, phố Hoàng Đạo Thúy, Cầu Giấy, Hà Nội
Điện thoại: (024) 6666 5856
Email: rivervietnam@gmail.com
7 Liên minh Môi trường và Sức khỏe Cộng đồng
Đại diện: PGS. TS. Bùi Thị An
Điện thoại: 0948276488
Email: buianvongthi@gmail.com
8 Trung tâm Hỗ trợ phát triển vì Phụ nữ và Trẻ em - DWC
Địa chỉ: Phòng 414 Mỹ Đình Plaza - 138 Trần Bình,
P. Mỹ Đình 2, Quận Nam Từ Liêm, Hà nội
Điện thoại: 0084 - 24 – 66587474
9 Trung tâm Hành động và Liên kết vì Môi trường và Phát triển (CHANGE)
Địa chỉ: Lầu 1, Block B, Chung cư An Khang, 28 Đường 19, An Phú, TP. Thủ Đức, TP.HCM
Chị Hoàng Thị Minh Hồng – Sáng lập và Giám đốc
Điện thoại: 0903403686
Email: hong@changevn.org
10 Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Xã hội (CSRD)
Địa chỉ: 2/33 Nguyễn Trường Tộ, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế
Chị Phạm Thị Diệu My – Giám đốc
Điện thoại: 0234 3837714
Email: dieumy.csrd@gmail.com