"Chơi vơi" ở các dự án điện gió không kịp FIT

Theo báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, đến 31/10/2021, có 84 dự án điện gió với tổng công suất 3.980,27 MW kịp vận hành thương mại (COD) để hưởng giá ưu đãi (FIT) 8,5 cent một kWh (khoảng 1.927 đồng một kWh, chưa gồm thuế VAT) trong 20 năm.

Như vậy, còn 62 dự án điện gió với tổng công suất gần 4.100 MW chưa kịp về đích đúng hạn để hưởng mức giá ưu đãi trên.

Tuy nhiên, đến nay, chính sách phát triển tiếp theo cho điện gió và điện mặt trời vẫn chưa “tỏ”, khiến các nhà đầu tư “ngồi trên đống lửa”.

Trong khi đó, ông Bùi Văn Thịnh, Chủ tịch Hiệp hội Điện gió Bình Thuận chia sẻ, khoảng một nửa các dự án điện không đáp ứng được điều kiện hòa lưới kéo theo rất nhiều hệ lụy từ vỡ phương án tài chính, công ty phá sản vì không có nguồn thu, không có tiền trả ngân hàng và các nguy cơ khiếu kiện, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Ở góc độ nhà đầu tư tài chính, cho vay các dự án năng lượng tái tạo, ông Phạm Như Ánh, thành viên Ban điều hành Ngân hàng Quân đội (MBBank) ước tính, hiện có khoảng 7 tỷ USD "chơi vơi" ở các dự án điện gió không kịp vận hành thương mại trước 1/11 để hưởng giá FIT, trong đó các ngân hàng góp 4 tỷ USD (cho vay 70% tổng vốn đầu tư).

Ông Ánh nhận định, cứ mỗi ngày trôi qua, 7 tỷ USD của nhà đầu tư và tài sản quốc gia không có lời, các ngân hàng cũng không dám giải ngân với các dự án chưa có COD.

“Chúng tôi không biết nên gia hạn hay đàm phán ra sao với nhà đầu tư. Covid-19 khiến các dự án điện gió chịu ảnh hưởng ít nhất 4 tháng”, ông Ánh nói.

Ông Phạm Như Ánh cho biết thêm, thông thường, trước khi quyết định đầu tư dự án, các phương án, kịch bản và tình huống đầu tư đều được đưa ra tính toán.

Song, hiện nay, điểm bất cập trong chính sách đầu tư là sau thời điểm hết ưu đãi giá FIT, cơ chế giá mới không thể đoán định được.

Theo ông Ánh, chính sách đưa ra không nên dừng đột ngột. Trước đó tối thiểu 3 tháng, cơ quan quản lý cần đưa ra cơ chế tiếp theo để nhà đầu tư tính toán. Cách làm cứ "on - off" sẽ rất khó cho nhà đầu tư.

Công ty CP Điện gió Hanbaram (Ninh Thuận) cũng lâm cảnh tương tự. Gửi văn bản "kêu cứu" đến Quốc hội, Chính phủ và các Bộ ngành, công ty này cho biết, nhà máy điện gió Hanbaram có công suất 117MW với 29/29 trụ Tuabin, khởi công từ tháng 10/2020, đến ngày 31/10/2021 đã lắp đặt và kết nối 29/29 Trụ Tuabin; Hoàn thành toàn bộ đường dây và Trạm biến áp đấu nối lên hệ thống lưới điện quốc gia.

Tuy nhiên do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, chỉ 6/29 trụ (20% công suất) của nhà máy được công nhận COD trước thời điểm 31/10/2021 để hưởng giá FIT ưu đãi theo Quyết định 39/2018/QĐ-TTg, còn 23 trụ (80%) đã hoàn thành nhưng chưa được công nhận COD do Quyết định 39 hết thời hạn và chưa có chính sách tiếp theo.

Gần 40 dự án khác như Nhà máy điện gió Hưng Hải Gia Lai, Yang Trung  (Gia Lai), Công ty Điện gió Hoà Đông 2, Công ty Điện gió Lạc Hoà 2… cũng đang lâm cảnh tương tự vì tác động của đại dịch Covid-19.

Nhìn câu chuyện về giá FIT cho dự án điện gió, phát biểu tại tọa đàm do Theleader tổ chức, ông Nguyễn Anh Tuấn, nguyên Giám đốc Trung tâm Năng lượng tái tạo cho rằng: Trong trường hợp bất khả kháng, ngoài tầm kiểm soát, cần phải có sự hỗ trợ, chia sẻ rủi ro với các nhà đầu tư, như Nhà nước gia hạn giá FIT, đề ra cơ chế cho nhà đầu tư an tâm. Bởi vì đầu tư cho năng lượng gió rất lớn, không được đấu nối phát điện thì lãng phí, gây thiệt hại với cả nhà đầu tư lẫn nền kinh tế, xã hội. Hiện nay nhiều đề xuất đưa ra nhưng làm thế nào vẫn chưa rõ. Nhà đầu tư bất an, lo lắng vì phát sinh những việc ngoài tầm kiểm soát…

Cần có chính sách kịp thời

Thực tế trên khiến những doanh nghiệp đầu tư vào các dự án điện gió rơi vào bước “đường cùng”. Bởi nếu không có chính sách kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, thì không chỉ có chủ đầu tư mà các nhà thầu trong nước và quốc tế cũng có nguy cơ phá sản.

Được biết, Bộ Công Thương và các bên liên quan cũng đã họp và đưa ra giá mua điện từ các nhà máy điện gió từ sau 31/10/2021 giảm khoảng 12% so với giá FIT theo Quyết định 39. Tuy nhiên, nhiều chủ đầu tư cho rằng, với giá giảm này thì gần 40 dự án triển khai trong các năm vừa qua sẽ bị thua lỗ trầm trọng. Bởi nếu không có cơ chế rõ ràng, đồng nghĩa với việc nguồn điện không có đầu ra, doanh nghiệp không có nguồn tiền để trả nợ… Thậm chí, ngay cả khi EVN đồng ý mua điện nhưng giảm giá 12% thì doanh nghiệp cũng mất trắng lợi nhuận.

Theo phân tích của ông Bùi Văn Thịnh - Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và mặt trời Bình Thuận, nếu không gia hạn giá FIT theo Quyết định 39, khoảng 50% các dự án điện không đáp ứng được điều kiện để hòa lưới, kéo theo rất nhiều hệ lụy từ vỡ phương án tài chính, công ty phá sản vì không có nguồn thu, không có tiền trả ngân hàng và các nguy cơ khiếu kiện, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư tại Việt Nam. Ngoài ra có một số chủ đầu tư cũng kiến nghị, Chính phủ cần sớm xem xét quyết định gia hạn Quyết định 39 thêm từ 3-6 tháng để các nhà máy hoàn thiện thử nghiệm COD.

Nguồn: Internet